voorwoorden

Voorwoord liederenbundel

Voor u ligt een een bundel met twaalf liederen n.a.v. teksten uit het evangelie van Thomas.

Deze bundel liederen vormt een onderdeel van het muziekproject van de stichting Codice e Musica rond het evangelie van Thomas. Gelijk met deze bundel liederen verschijnt een bundel met twaalf motetten op teksten uit het evangelie van Thomas.

Het evangelie van Thomas bevat 114 korte uitspraken of gelijkenissen van Jezus (logia). Ongeveer de helft van deze logia is verwant aan uitspraken of gelijkenissen van Jezus die overgeleverd zijn in de canonieke evangeliën. Het evangelie van Thomas is in zijn geheel bekend sinds in 1945 bij Nag Hammadi een koptische vertaling van dit evangelie ontdekt werd. Griekse tekstfragmenten waren al eerder gevonden.

De ontdekkingstocht naar de inhoud van het evangelie van Thomas en de betekenis voor onze samenleving is nog maar net begonnen. Het muziekproject rond het evangelie van Thomas wil helpen om de inhoud daarvan verder te ontdekken en te verkennen hoe dit evangelie van belang kan zijn voor geloof en cultuur in onze tijd. In deze pioniersfase kan een kunstenaarsblik associaties en betekenissen opleveren die onderzoek en receptie op nieuwe sporen brengen. Daarom hebben we een aantal dichters en componisten gevraagd hun visie op deze teksten vorm te geven.

We hebben daarbij gekozen voor liederen voor een solostem. Dat past bij het karakter van het evangelie van Thomas, want daarin gaat het om de individuele gelovige. Zij of hij wordt opgeroepen zelf een (mystieke) band met Christus te ontwikkelen. In de canonieke evangeliën zijn de gemeente en de gemeenschap veel belangrijker, ook voor het ontwikkelen van een band met Christus. Volgens Mattheus 18:20 zegt Jezus: ‘Waar twee of drie in mijn naam samen zijn, daar ben ik in hun midden. In logion 30 van het Thomas-evangelie (Grieks) zegt Jezus: ‘waar er één alleen is, ben ik met hem’. Het evangelie van Thomas heeft als belangrijke boodschap dat een mens zelf een innerlijke groei naar Christus moet doormaken. Dat is een thema dat zo ook bij Johannes en Paulus voorkomt, maar het krijgt hier meer nadruk.

De centrale boodschap van Jezus is: het koninkrijk van God is nabij. In de canonieke evangeliën wordt dat een enkele keer uitgelegd als: het is nu reeds aangebroken. Maar vooral ook als: er zal (binnenkort) een nieuwe tijd aanbreken. In plaats daarvan zegt het evangelie van Thomas: het koninkrijk is er nu reeds: het ligt verborgen in een mens of in de schepping en door de ontwikkeling van innerlijke kennis (gnosis) komt een mens Gods koninkrijk op het spoor. In logion 51 vragen de leerlingen aan Jezus: ‘Wanneer zal er rust zijn voor de doden? En wanneer zal de nieuwe wereld komen?’ En dan antwoordt Jezus: ‘Waar jullie naar uitkijken is al gekomen, maar jullie herkennen het niet.’

Wij hebben een eeuw achter de rug met een aantal sterk eschatologische bewegingen, die veel onheil hebben veroorzaakt. Het kan voor geloof en samenleving goed zijn om het heil wat minder van de toekomst te verwachten en zich wat meer te concentreren op wijsheid en innerlijke groei naar Christus.

Een ander belangrijk thema in het evangelie van Thomas is de eenling: de mens die het mannelijke en het vrouwelijke in zich verenigd heeft en zo zijn of haar sexe-gebondenheid en sexuele gebondenheid overstijgt (o.a. logion 75).

Bij het uitkiezen van de tekstgedeelten voor een motet- of liedbewerking hebben we ons geconcentreerd op de logia die geen parallel in de canonieke evangeliën hebben. De selectie geeft een goed beeld van de nieuwe thema’s die in het Evangelie van Thomas aan de orde komen. We hebben daarbij speciaal logia gekozen die ons zeer aanspraken of intrigeerden.

De Stichting Codice e Musica wil buiten-bijbelse geschriften, die de spiritualiteit van de bijbelse geschriften verdiepen en verbreden, onderdeel laten worden van onze (geestelijke) cultuur. De stichting probeert dit te bereiken door delen van deze geschriften op muziek te laten zetten en uit te voeren. Eerder publiceerde de stichting een oratorium over het evangelie van Maria (2003) en over het evangelie van de Waarheid (2005).

Wij danken Jacob Slavenburg, Gilles Quispel ( +) en Gerard Luttikhuizen voor het ter beschikking stellen van hun vertalingen. Gerard Luttikhuizen maakte speciaal voor dit project vertalingen. Jaap Mulder (uit Burgum) heeft ons goed geadviseerd met betrekking tot de financiële kant van dit project. De Stichting VSBfonds en de Provincie Fryslân hebben met een subsidie dit project financieel mede mogelijk gemaakt. Onze hartelijke dank hiervoor.

Voorwoord motettenbundel

Voor u ligt een een bundel met twaalf motetten n.a.v. teksten uit het evangelie van Thomas.

Deze bundel motetten vormt een onderdeel van het muziekproject van de stichting Codice e Musica rond het evangelie van Thomas. Gelijk met deze bundel motetten verschijnt een bundel met twaalf liederen op teksten uit het evangelie van Thomas.

De centrale boodschap van Jezus is: het koninkrijk van God is nabij. In de canonieke evangeliën wordt dat een enkele keer uitgelegd als: het is nu reeds aangebroken. Maar vooral ook als: er zal (binnenkort) een nieuwe tijd aanbreken. In plaats daarvan zegt het Evangelie van Thomas: het koninkrijk is er nu reeds: het ligt verborgen in een mens of in de schepping en door de ontwikkeling van innerlijke kennis (gnosis) komt een mens Gods koninkrijk op het spoor. In logion 51 vragen de leerlingen aan Jezus: ‘Wanneer zal er rust zijn voor de doden? En wanneer zal de nieuwe wereld komen?’ En dan antwoordt Jezus: ‘Waar jullie naar uitkijken is al gekomen, maar jullie herkennen het niet.’

Voor de motetten hebben we gebruik gemaakt van de vertalingen van Jacob Slavenburg, Gilles Quispel en Gerard Luttikhuizen. Op die manier hebben we ons niet op één vertaalstijl vastgelegd.